Kościół pw. Przemienienia Pańskiego

     
To najstarsza zachowana budowla w mieście. Została ona wkomponowana w południowo-wschodni kąt murów miejskich. W dawnych czasach kościół górował nad całością miasta i stanowił część miejskich fortyfikacji. Kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego zbudowany został w latach 1317-1325 w miejscu, gdzie uprzednio znajdowała się kaplica. W roku 1550 zbudowano wieżę, zaś w 1624 roku dobudowano kruchtę. Najpiękniejsze elementy architektoniczne widoczne są gołym okiem: zakończone wimpergami słupki znajdujące się na dachu, nisze, wąskie i długie okna, przypory oraz wieża. Charakterystyczne są również masywne drzwi wejściowe ze ślepym naświetlem dekorowanym rozetą. Warto także choć na chwilę wstąpić do środka budowli i, w miarę możliwości, zwiedzić kościelne podziemia, podziwiać zabytkowy ołtarz i organy. Nierozerwalnie z Kościołem związane są mury miejskie, które zostały zbudowane około połowy XIV wieku oraz fosa.

Ratusz Miejski

      

  

Współczesny budynek ratusza powstawał w okresie od 1910 do 1912 roku już poza obszarem starówki, ale przy głównej ulicy miasta. Jednym z ciekawszych elementów części głównej są schody zewnętrzne po obu stronach drzwi wejściowych o charakterze reprezentacyjnym. Dolna część schodów osłonięta jest obustronnie ogromnymi i masywnymi wolutami, a każda z nich zakończona jest płaskorzeźbą w postaci lwiej głowy z otwartą paszczą. Drzwi wejściowe ograniczone są po obu stronach szerokimi i półkoliście zamkniętymi oknami z bogatą ornamentyką. W części dachu znajdują się 3 facjatki, a zwieńczeniem jest dwustopniowa wieża z tarasem i tarczą zegarową z hełmem. Wewnętrzne części skrzydeł to koszowe arkady. W podcieniach obserwujemy wielkie i szerokie okna zakończone łukiem koszowym. Ratusz jest siedzibą Urzędu Miasta. W jego prawym skrzydle mieści się dziś Informacja Turystyczna. Za ratuszem znajduje się kamień 700-letniej Iławy, ustawiony na pamiątkę lokowania miasta w 1305 roku, fosa miejska oraz neoklasycystyczna hala miejska, w której mieści się dziś kinoteatr.

Plac Iławskich Kolejarzy z zabytkowym Dworcem

     

Zabytkowy budynek dworca zbudowany został na planie przypominającym prostokąt. Mury dworca wzmacniane są przyporami. Gmach zbudowany z czerwonej cegły, nietynkowany, fragmentami malowany na biało. Główne wejście, wyraźnie wysunięte, ozdobione jest trzema sterczynami, zespołem okien w kształcie gotyckiego ostrołuku, wypełnionych witrażami, na których widnieje herb Iławy oraz dwoma parami drzwi dwuskrzydłowych z półokrągłymi nadświetlami. W hallu głównym pod sufitem znajdują freski przedstawiające herby miast oraz motywy roślinne. Budynek dworca poddano kompleksowej modernizacji. Iława znajduje się na trasie szybkiej kolei, łączącej Kraków i Warszawę z Gdańskiem.

Rzeźby barokowe

     

Przy ulicy Niepodległości, vis a vis parku miejskiego, znajdują się unikatowe XVIII-wieczne rzeźby barokowe: Jowisza, Junony, Herkulesa i Meduzy, reprezentującej styl rokokowy. Pochodzą one z zespołu pałacowego w Kamieńcu, którego właścicielem był ród von Finckenstein. O pochodzeniu rzeźb informuje ustawiona pomiędzy nimi tablica. Rzeźby znajdują się na terenie Parku Miejskiego. To miejsce tętni życiem każdego lata. Wieczorami zbierają się tu wszyscy ci, którzy chcą odpocząć po ciężkim dniu pracy. Znajdują się tu restauracje i puby. Dzieci znajdują uciechę w ustawionej w centralnym punkcie parku fontannie.

Mały Sopot

Ulice Mazurska i Sienkiewicza w pełni oddają piękno przedwojennego osiedla willowego, które znajdowało się w tym miejscu. Wiele budynków z tamtego okresu przetrwało i do dziś cieszą oko licznie odwiedzających Iławę turystów. W tej części Iławy znajduje się jedno z dwóch funkcjonujących w mieście kąpielisk. Jeszcze kilka lat temu gości przyjmował hotel "Kormoran", usytuowany tuż przy plaży. Obiekt był stylizowany na sopocki "Grand Hotel" i przyczynił się do tego, że całe pobliskie osiedle nazywane było Małym Sopotem. Zresztą i sam piasek przywieziono tu z sopockiej plaży, dlatego też przez długi czas można było tu znajdować międzywojenne monety, głównie drobny ale wartościowy bilon z Wolnego Miasta Gdańska. Obecnie w miejscu po "Kormoranie" powstaje nowoczesny hotel, który ma działać w formacie samoobsługowym.

Cerkiew Bizantyjsko-Ukraińska

Budynek, w którym mieści się cerkiew, powstał w roku 1899. Początkowo mieściła się w nim miejska gazownia. Według postulatów konserwatorskich budynek zaadaptowany został na funkcje sakralne.

Gród wczesnośredniowieczny na Wielkiej Żuławie

W czasach przedkrzyżackich na wyspie stał gród pruskiego władcy plemiennego, wchodzący w skład systemu obronnego plemion pruskich, wojujących z Mazowszem i Polską. Wzgórze, na którym znajdował się gród, nosi potoczną nazwę Scholtenberg. Nazwa ta mogła wziąć się od szwedzkiego pułkownika Scholtena, który zamieszkiwał najprawdopodobniej przez pewien czas w niewielkim dworku na wyspie, widocznym na planie jeziora Jeziorak z 1620 roku. Okolice tego miejsca stały się tłem nagrywanego w latach siedemdziesiątych XX wieku filmu "Gniazdo" w reżyserii Jana Rybkowskiego. Treść filmu związana jest z pierwszymi latami państwa polskiego. Obsadę "Gniazda" tworzyło wielu znanych aktorów, w tym między innymi Wojciech Pszoniak, Franciszek Pieczka i Leonard Pietraszak. Na potrzeby filmu odtworzono wczesnośredniowieczny gród, jednak rekonstrukcja nie przetrwała do dnia dzisiejszego.

Piętrzący Jaz

Jaz piętrzący, znajduje się na terenie miasta, nieco ponad kilometr od wylotu Iławki z jeziora Jeziorak. Zadaniem jazu jest piętrzenie wód Jezioraka na stanowisku szczytowym systemu Jezior Warmińskich i umożliwienie żeglugi na Kanale Elbląskim, na odcinku Iława - Miłomłyn oraz Miłomłyn - Buczyniec. W okresie wezbrań jaz przepuszcza wodę przez Jezioro Iławskie do Drwęcy i dalej do Wisły. Jaz wybudowany został około roku 1870 i poddany generalnej przebudowie w latach 1920-26 oraz kapitalnemu remontowi w 1995 roku. Obiekt zamykany jest czterema zasuwami drewnianymi pojedynczymi o napędzie ręcznym. Betonowa konstrukcja jazu wzmocniona została elementami stalowymi. Nieopodal obiektu znajduje się ruiny zabytkowego młynu wodnego.

Pozostałe zabytki:

  •  Tawerna "Kaper" przy ulicy Sobieskiego
  •  Wille przy ulicy Sienkiewicza
  •  Kamienice przy ulicy Kościuszki i Niepodległości
  •  Wieże ciśnień przy ulicy 1 Maja, Dworcowej i Kolejowej
  •  Budynek Gimnazjum nr 1 przy ulicy Kościuszki
  •  Kinoteatr "Pasja"